Θετική ψυχολογία

Θετική Ψυχολογία

Η θετική ψυχολογία είναι μία έννοια που έχει χρησιμοποιηθεί πολύ παραποιημένα από τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, γι’ αυτό και είναι ένας παρεξηγημένος όρος. Σίγουρα Θετική Ψυχολογία δεν είναι το να ξυπνάς κάθε πρωί, να κοιτάζεσαι στον καθρέφτη και να λες «αξίζω», «αξίζω», «αξίζω»!!! Ειδικά αν μέσα σου δεν πιστεύεις ότι ισχύει, άδικα χάνεις το χρόνο σου! Επίσης, θετική ψυχολογία δε σημαίνει ότι όλα θα πάνε καλά, ότι η ζωή έχει μόνο όμορφα και ότι τα δύσκολα πρέπει να τα αρνούμαστε ή να τα αποφεύγουμε.

Η ψυχολογία αρχικά, είναι η επιστήμη που ασχολείται με τη μελέτη της σκέψης, των συναισθημάτων και της συμπεριφοράς του ανθρώπου. Οι ψυχολόγοι εστίασαν αρχικά στο πρόβλημα, στη θεραπεία δηλαδή του νοσηρού, του άρρωστου, του μη υγιούς. Με την πολιτική αστάθεια που επικρατούσε στη Δύση τον 20ο αιώνα (β’ παγκόσμιο, πόλεμος Βιετνάμ κλπ.), η ανάγκη αντιμετώπισης του μετατραυματικού στρες των βετεράνων (PTSD), αλλά και άλλων κλινικών περιστατικών ήταν επιτακτική. Άρα ο φακός εστίασης έπεσε στη μελέτη των αρνητικών συναισθημάτων και της παθολογίας. Δε γινόταν διαφορετικά… Αυτές ήταν οι ανάγκες των καιρών!

Λίγο πριν την εκπνοή του αιώνα όμως, οι επιστήμονες παρατήρησαν, ότι ενώ στο δυτικό κόσμο επικρατούσε πλέον σταθερότητα και ασφάλεια και οι συνθήκες ζωής και υγιεινής είχαν βελτιωθεί σημαντικά, ο σύγχρονος άνθρωπος φαινόταν περισσότερο στρεσαρισμένος από ποτέ. Από αυτή την παρατήρηση προέκυψε η ανάγκη, να εστιάσει η επιστήμη της ψυχολογίας και στο θεωρητικά υγιή πληθυσμό, ο οποίος ενώ έχει καλύψει πολύ περισσότερο από τις βασικές του ανάγκες του και είναι σχετικά λειτουργικός, δε ζει ποιοτικά και δεν ευημερεί.

Έτσι σε θεωρητικό επίπεδο, η θετική ψυχολογία είναι ο επιστημονικός κλάδος της ψυχολογίας που από το 1999 ασχολείται ερευνητικά με τη μελέτη των θετικών συναισθημάτων (αγάπη, καλοσύνη, ευγνωμοσύνη, απόλαυση κ.α.).

Σε πρακτικό επίπεδο, η Θετική εστιάζει στην προαγωγή της ευζωίας, της ευημερίας και της ικανοποίησης από τη ζωή, μέσα από την μελέτη των θετικών συναισθημάτων και την ανάπτυξη των δυνατών στοιχείων κάθε προσωπικότητας (χαρακτηριστικών, κινήτρων, ικανοτήτων κ.α.) με στόχο το άτομο να απολαμβάνει όσο περισσότερο μπορεί τη ζωή του (Seligman, 2019). Αυτό που επιχειρεί ο κλάδος, είναι να δώσει στα θετικά συναισθήματα το χώρο που τους αναλογεί, διερευνώντας και ενισχύοντάς τα, ενώ ταυτόχρονα νοηματοδοτεί τα δύσκολα της ζωής, έτσι ώστε το άτομο να καταφέρνει να εξελιχθεί και να γίνει πιο ευτυχισμένο κι όχι απλά «μη άρρωστο», μιας και οι θετικοί ψυχολόγοι πρεσβεύουν ακράδαντα πως η ψυχική υγεία είναι κάτι πολύ περισσότερο από την έλλειψη ασθενείας (Seligman & Csikszentmihalyi, 2000a).

Σύμφωνα με την Ελληνική Εταιρεία Θετικής Ψυχολογίας: «Η Θετική Ψυχολογία είναι ένας άκρως επιστημονικός κλάδος που μελετά συστηματικά την ανθρώπινη συμπεριφορά και αναπτύσσεται αποκλειστικά μέσα από τα ευρήματα των επιστημονικών ερευνών» (Ε.Ε.ΘΕ.ΨΥ., χ.χ.)

Ιστορικά στοιχεία:

Εξαιτίας της τεράστιας ανάγκης που δημιουργήθηκε με την επιστροφή των βετεράνων από το Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, η επιστήμη της ψυχολογίας επικεντρώθηκε αποκλειστικά στη θεραπεία της ψυχικής νόσου. Χάρη στη συστηματική πρακτική κι έρευνα αυτός ο τομέας γνώρισε θεαματική πρόοδο, η επιστήμη όμως της ψυχολογίας ταυτίστηκε στη συνείδηση του κόσμου ως η επιστήμη της ασθενείας.

Το 1998, ο τότε πρόεδρος της Αμερικανικής Ψυχολογικής Ένωσης (APA) Martin Seligman, απευθύνει έκκληση στους ψυχολόγους να ξαναθυμηθούν το «χαμένο στόχο» της ψυχολογίας, δηλαδή την ανάπτυξη των δυνατοτήτων και των ταλέντων του ατόμου (Σταλίκας & Μυτσκίδου, 2011).

Με τη συμβολή της θεμελιώδους εργασίας των Seligman και Csikszentmihalyi (2000b), της Θεωρίας των Θετικών Συναισθημάτων της Fredrickson (2001), κι ακόμα κάποιων σημαντικών δημοσιεύσεων, ένας νέος κλάδος, που ονομάζεται «Θετική Ψυχολογία», έρχεται και συνενώνει σε ένα ενιαίο, εννοιολογικό πλαίσιο, θετικές έννοιες και όρους που υπήρχαν μέχρι τότε διάσπαρτοι στο ερευνητικό πεδίο (Σταλίκας & Μυτσκίδου, 2011).

Πηγές:

Ε.Ε.ΘΕ.ΨΥ. (χ.χ.). Θετική Ψυχολογία. positiveemotions. Ανακτήθηκε 5 Δεκέμβριος 2022, από https://www.positiveemotions.gr

Σταλίκας, Α., & Μυτσκίδου, Π. (2011). Εισαγωγή στη Θετική Ψυχολογία. Τόπος.

Fredrickson, B. L. (2001). The role of positive emotions in positive psychology. The broaden-and-build theory of positive emotions. The American Psychologist, 56(3), 218–226. https://doi.org/10.1037//0003-066x.56.3.218

Seligman, M. E. P. (2019). Positive Psychology: A Personal History. Annual Review of Clinical Psychology, 15, 1–23. https://doi.org/10.1146/annurev-clinpsy-050718-095653

Seligman, M. E. P., & Csikszentmihalyi, M. (2000a). Happiness, excellence, and optimal human functioning. American Psychologist.

Seligman, M. E. P., & Csikszentmihalyi, M. (2000b). Positive psychology: An introduction. American Psychologist, 55, 5–14. https://doi.org/10.1037/0003-066X.55.1.5